Mart 2015 - mesec borbe protiv raka
Beograd 02.03.2015
Posle bolesti srca i krvnih sudova, maligni tumori predstavljaju najčešći uzrok obolevanja i umiranja ljudi u većini zemalja u razvoju, pa i u Srbiji. Prema procenama Svetske zdravstvene organizacije obolevanje od malignih bolesti u svetu je poraslo sa 12,7 miliona u 2008. godini na 14,1 miliona ljudi u 2012. godini. Do 2032. godine očekuje se da će oboleti 25 miliona ljudi širom sveta, odnosno obolevanje od raka će porasti za 70 posto.
U našoj zemlji 2012. godine je novodijagnostikovano više od 36.500 novih slučajeva malignih tumora i skoro 21.300 osoba koje su umrle od raka. Srbija se svrstava među zemlje sa srednjim rizikom obolevanja i umiranja od malignih bolesti u Evropi.
Maligni tumori debelog creva i rektuma u našoj zemlji druga su po učestalosti lokalizacija raka u obolevanju i umiranju kod muškaraca, odnosno, drugi po učestalosti u obolevanju i treći u umiranju od malignih tumora kod žena. Od malignih tumora debelog creva i rektuma obolelo je 4080 osoba (2495 muškaraca i 1585 žena) i umrlo 2652 osobe oba pola (1579 muškaraca i 1073 žene).
Prevencija malignih bolesti ima ogroman javnozdravstveni potencijal i predstavlja najefikasniji pristup kontroli raka.
Približno dve trećine faktora rizika koji su odgovorni za nastanak raka dovode se u vezu sa načinom života i moguće ih je menjati ili potpuno eliminisati. Pušenje je odgovorno za svaki treći slučaj raka i uzrokuje smrtnost od karcinoma pluća u 90% slučajeva kod muškaraca i 75-80% slučajeva kod žena. Nepušači koji su izloženi duvanskom dimu u kući i na radnom mestu imaju za 20-30% veći rizik obolevanja od karcinoma pluća u poređenju sa nepušačima koji nisu izloženi. Nepravilna ishrana i fizička neaktivnost doprinose oboljevanju od raka debelog creva, dojke i prostate. Konzumiranje alkohola povećava rizik od nastanka raka usta, ždrela, dojke, debelog creva i jetre.
Osnovne mere prevencije su: nepušenje i boravak u okruženju bez duvanskog dima; ishrana bogata vitaminima, mineralima, dijetnim vlaknima i antioksidantima, sa niskim procentom masti i usklađena sa energetskom potrošnjom; najmanje 30 minuta fizičke aktivnosti dnevno (šetnja i brzi hod, plivanje, vožnja biciklom, rad u bašti, ...); ograničen unos alkohola.
U velikom broju slučajeva maligne bolesti su izlečive, ako se otkriju na vreme.
Redovni preventivni pregledi su najbolja zaštita.
Preporuke za rano otkrivanje raka dojke: samopregled dojke - od 20. godine jedanput mesečno, klinički pregled od 29. do 39. godine svake treće godine, klinički pregled od 40. godine jednom godišnje, mamografija od 50. godine svake druge godine.
Preporuke za rano otkrivanje raka grlića materice: citološki pregled cervikalnog brisa (Papanikolau test) započeti 3 godine od početka seksualne aktivnosti, najkasnije od 21. godine života. Posle 3 normalna citološka brisa, urađena u 3 uzastopne godine, periodični pregledi za žene koje pripadaju grupi niskog rizika, mogu se raditi na 2-3 godine. Seksualno aktivnim ženama, mlađim od 30 godina, bris treba uzimati jedanput godišnje.
Maligni tumori debelog creva i rektuma u našoj zemlji druga su po učestalosti lokalizacija raka u obolevanju i umiranju kod muškaraca, odnosno, drugi po učestalosti u obolevanju i treći u umiranju od malignih tumora kod žena. Od malignih tumora debelog creva i rektuma obolelo je 4080 osoba (2495 muškaraca i 1585 žena) i umrlo 2652 osobe oba pola (1579 muškaraca i 1073 žene).
Preporukа za rano otkrivanje raka debelog creva je test na prisustvo okultnog (golim okom nevidljivog) krvarenja u stolici muškarci i žene od 50. godine života, imunohistohemijski FOB test svake druge godine.
Predstoje nam akcije u toku marta 14.03. u Nišu, nakon toga slede 20.03. Beograd kod terazijske česme od 10 do 16 časova, 21.03. Novi Sad i 28.03. Kragujevac. Akcije nastavljamo u aprilu i to 18.04. u Somboru i 19.04. u Subotici.
